Een agrarische onderneming runnen nabij een Natura 2000-gebied is niet makkelijk. Collectief Midden Overijssel onderzocht in de pas afgeronde GLB-pilot Boeren Binnen en Nabij N2000 waar boeren tegenaan lopen als ze te maken hebben met landschapswaarden en gebiedsdoelen.
Zes melkveehouders bij het Natura 2000-gebied de Borkeld in Markelo deden mee aan deze tweejarige pilot. Uit de bevindingen van de pilot blijkt dat het niet mee valt om te boeren bij een Natura-2000 gebied. Onduidelijke beleidskaders, gebiedsdoelen en het uitblijven van financiële steun voor maatregelen op bedrijfsniveau zorgen ervoor dat de beweging naar een meer natuur inclusieve manier van boeren maar moeizaam op gang komt.
Financiële steun bij extensiveren
Duidelijk is dat het heel belangrijk is dat agrariërs financiële steun krijgen als zij ervoor kiezen hun bedrijf te extensiveren. Dat kan in de vorm van rendabele vergoedingen voor natuurbeheer rondom Natura 2000-gebieden als aanvulling op het verdienmodel van de boer. Het toestaan van meer of andersoortige ANLb-contracten kunnen hiervoor een uitkomst bieden. Langdurige (pacht)afspraken met de terrein beherende organisaties als Staatsbosbeheer kunnen mogelijkheden zijn om de inkomstenderving die ontstaat als grond minder intensief ingezet wordt voor productie van gewassen, verder te compenseren. Daarmee stimuleer je de samenwerking in een overgangsgebied waar twee systemen – landbouw en natuur – samenkomen. In een ideale situatie verloopt de samenwerking tussen mens en natuur in deze gebieden soepel zodat de landbouw kan floreren en de natuur zich kan herstellen en ontwikkelen.
Werken aan draagvlak
Een tweede aanbeveling uit de pilot is dan ook om gebiedsprocessen professioneel en goed te ondersteunen. Een breed draagvlak onder alle partijen in het gebied is noodzakelijk om samen te werken aan een meer natuur inclusieve landbouw die tegelijkertijd ook rendabel is voor de ondernemers. Bestaande en nieuwe samenwerkingsverbanden kunnen hier een belangrijke rol spelen. Dit alles zijn processen die tijd kosten.
Herstel van de bodem
Dat laatste geldt ook voor technische en innovatieve maatregelen op bedrijfsniveau. Deze kunnen namelijk ook een goede bijdrage leveren aan het behalen van gebiedsdoelen als het verhogen van biodiversiteit, stikstofdaling en waterkwaliteit. In de pilot zijn de boeren daarom ook actief met management-, bemesting- en teeltmaatregelen aan de slag gegaan. Een mooi voorbeeld hiervan is de regeneratieve aanpak van de bodem: werken aan het natuurlijk herstel waardoor de bodem en gewas robuuster worden en beter bestand zijn tegen bijvoorbeeld langdurig neerslag tekort. Door meer humusvorming in de bodem krijgt deze niet alleen meer groeikracht, maar worden ook meer nutriënten en water vastgehouden. Meer tijd en experimenteerruimte is noodzakelijk om de effecten hiervan op langere termijn op bedrijfsniveau en in het gebied goed te kunnen duiden.
Meer informatie:
Folder GLB Pilot: Boeren binnen en nabij Natura 2000-gebied De Borkeld
Persbericht Boeren nabij Natura 2000: inzichten en aanbevelingen uit tweejarige pilot
Eindrapportage GLB-pilot Boeren Binnen en Nabij N2000
