GLB-pilot in Salland laat potentie zien van inzet van boeren voor biodiversiteit, bodem en klimaat.
Vanaf 2022 is in Salland het proefproject Motiverend Belonen in Salland uitgevoerd. In dit project van Collectief Midden Overijssel (CMO) is in de praktijk onderzocht wat de kansen en knelpunten zijn om te boeren met landschapswaarden en doelen van het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) met betrekking tot biodiversiteit, water, klimaat, bodem en landschap. CMO werkte hierbij samen met gebiedspartijen als Stichting IJssellandschap, Landschap Overijssel, Kostbaar Salland en LTO Noord Salland. Het project is uitgevoerd door ROM3D, Agro Accént, MRI Consultancy, Natuur en Milieu Overijssel en de Wageningen Universiteit.
Doel
Boeren kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van doelen op gebied van biodiversiteit, water, klimaat, bodem en landschap. Maar wat motiveert boeren om dat te doen en waar liggen belemmeringen? En hoe kan die inzet beloond worden door overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties en waarom zouden zij dat doen? Met de resultaten van het project wil CMO bijdragen aan een nieuwe, motiverende beloningssystematiek die boeren stimuleert om GLB doelen te realiseren.
Aanpak
In het project zijn de doelen samen met de boeren en gebiedspartijen voor de Sallandse situatie uitgewerkt. Een belangrijk onderdeel van de pilot was het ontwikkelen en experimenteren met een nieuw motiverend beloningssysteem. Verwachting is dat in de toekomst voldoende middelen beschikbaar zijn om het beloningssysteem breed toe te passen. Tijdens de pilot werd op kleine schaal geoefend met maatregelen en beloningen die bijdroegen aan stikstofreductie, ammoniakreductie, CO2-reductie en versterken van biodiversiteit en landschap.
Gedurende het gehele project zijn boeren en gebiedspartijen nauw betrokken geweest. Met 22 boeren zijn verschillende keukentafelgesprekken gevoerd, en er zijn gebiedsbijeenkomsten en veldexcursies georganiseerd om kennis en ervaring te delen. Er zijn bedrijfsomgevingsplannen gemaakt waarin inzichtelijk gemaakt wordt wat de huidige situatie is op het boerenbedrijf ten aanzien van de GLB-doelen en met welke maatregelen voldaan kan worden aan de doelen. Ook zijn gesprekken gevoerd met 17 bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden uit Salland over hun belang bij het halen van de GLB-doelen en hun motivatie om hiervoor te betalen. Tijdens een drietal bijeenkomsten met potentiële beloners is de samenwerking op gebied van duurzaamheid tussen het bedrijfsleven en boeren besproken.
Resultaten
De resultaten van het project laten zien dat boeren zeker bereid zijn een bijdrage te leveren aan biodiversiteit, schoon water, klimaat, bodem en landschap. Maar er is niet veel speelruimte in tijd en geld om hier daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. Daarnaast is het toekomstperspectief voor de boeren te onduidelijk. Er is geen duidelijk en stabiel overheidsbeleid en nog te weinig zicht op een duurzaam verdienmodel. Boeren geven ook aan dat het lastig is de doelen te concreet te vertalen naar het eigen bedrijf. Maar als deze belemmeringen weggenomen worden is er veel potentie om met de doelen aan de slag te gaan.
Voor het Sallandse bedrijfsleven was het project een eyeopener dat doelstellingen op het gebied van biodiversiteit, schoon water, klimaat, bodem en landschap in samenwerking met de agrarische sector behaald zouden kunnen worden. Bedrijven hebben ook interesse in samenwerking met boeren, maar ook hier geldt dat regelgeving helpt en nodig is om bedrijven bewust te maken van hun impact op biodiversiteit, schoon water, klimaat, bodem en landschap. Maar dit staat nog in de kinderschoenen, er is regelgeving zoals Scope 3 en CSRD maar dit beperkt zich tot rapportageverplichtingen.
Overheden en maatschappelijke organisaties zijn al langer bezig met de GLB-doelen en zien de noodzaak om hiermee aan de slag te gaan. Samenwerken met de agrarische sector om doelstellingen te halen wordt bij gemeentes en provincies als kansrijk gezien.
Al met al kijken de onderzoekers en deelnemers tevreden terug op dit GLB-proefproject. Er is veel geleerd om motiverend belonen in de praktijk mogelijk en interessant te maken voor de deelnemers. CMO gaat samen met haar samenwerkingspartners verder aan de slag om een concreet beloningssysteem op te zetten. De lessen uit dit GLB-proefproject leveren daarbij een waardevolle bijdrage!
Deze GLB-pilot wordt ondersteund vanuit de Europese Unie: Europa investeert in zijn platteland en is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Publicatiedatum 27-12-2024
Foto: Agrarisch Collectief Waadrâne